Transport w stolicy jest bodaj najbardziej rozbudowanym tego typu systemem w Polsce. Składają się nań autobusy, tramwaje, dwie linie metra oraz koleje podmiejskie. Mówi się, że Warszawa to najlepiej zorganizowane pod tym względem miasto w kraju.
Osoby niewidome oraz ich przewodnicy nie muszą kupować biletu, jednak w trakcie przejazdu powinni mieć przy sobie orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub legitymację osoby niepełnosprawnej. W praktyce bardzo rzadko zdarza się, że konduktor zażąda okazania dokumentów.
Zdecydowana większość pojazdów wyposażona jest w GPS, co umożliwia sprawdzenie rzeczywistej godziny odjazdu. Prócz tego kilka lat temu został uruchomiony numer telefonu 22 19 115, gdzie można zarówno zgłosić problem związany z transportem publicznym, jak i dowiedzieć się różnych informacji.
Przystanki
Każdy przystanek w obrębie zespołu przystankowego ma swój numer, który widoczny jest zarówno na stronie ZTM jak i w większości aplikacji mobilnych, dzięki czemu łatwo można zorientować się, czy przesiadka nastąpi na tym samym przystanku, czy okaże się konieczne np. przejście na drugą stronę ulicy.
Większość przystanków posiada wiatę, jednak niektóre jedynie słupek przystankowy z tablicą rozkładu jazdy zamontowaną mniej-więcej metr nad ziemią. Niektóre słupki wyposażone są w przycisk uruchamiający głosowe zapowiedzi rozkładu jazdy, jednak są one stosunkowo nieliczne. Ponadto udogodnienie to spotkać można jedynie na przystankach tramwajowych.
Tramwaje
Większość taboru stanowią pojazdy niskopodłogowe, jednak zdarzają się starsze modele ze stopniami przy wejściu lub takie, w których podłoga w różnych miejscach ma różną wysokość. Stopnie znajdują się więc również w ich wnętrzu, np. w połowie długości pojazdu.
W Warszawie znajduje się około dwudziestu linii tramwajowych, oznaczanych jedną lub dwiema cyframi. Czasami można napotkać oznaczenia literowe, jak np. turystyczna wakacyjna linia, „T” obsługiwana taborem zabytkowym.
Większość pojazdów wyposażona jest w głosową informację pasażerską, która z reguły jest wystarczająco głośna, jednak zdarzają się wagony, w których komunikaty są zdecydowanie zbyt ciche. System informuje dwukrotnie o tym, jaki będzie kolejny przystanek – pierwszy raz, gdy pojazd rusza, drugi, gdy zbliża się do niego.
Z reguły tramwaje posiadają również głośnik zamontowany na zewnątrz pojazdu, który w założeniach ma informować o numerze linii oraz kierunku jazdy. Uruchamiany jest przez kierującego pojazdem, jednak w praktyce zdecydowanie częściej zdarza się, że motorniczy nie włącza go w ogóle albo wysiada, aby osobiście poinformować niewidomego.
Uwaga, W tramwajach i autobusach zamontowany jest tzw. ciepły guzik, co oznacza, że drzwi otwiera pasażer za pomocą przycisków. We wnętrzu umieszczone są one zazwyczaj na poręczach w bezpośredniej bliskości drzwi, a od zewnętrznej strony można je znaleźć tuż przy wejściu na burcie pojazdu.
Autobusy
Z wyjątkiem tzw. strefowych linii uzupełniających wszystkie autobusy, którymi dysponuje Warszawa to pojazdy niskopodłogowe. Wyposażone są w ciepły guzik oraz system głosowej informacji pasażerskiej, który działa analogicznie do tego w tramwajach.
Niektóre przystanki to tzw. przystanki na żądanie. W wypadku, gdy chcielibyśmy z nich skorzystać należy poinformować o tym kierowcę, wciskając przycisk z brajlowskim napisem „stop”. Z reguły znaleźć je można na poręczach blisko drzwi lub na ścianie obok siedzenia.
Będąc na przystanku należy zatrzymać kierowcę machając. W teorii, widząc osobę niewidomą, kierowca powinien się zatrzymać. Niestety nie zawsze tak się dzieje.
Większość należących do ZTM linii autobusowych ma trzycyfrowe numery, jednak istnieją również oznaczenia zaczynające się literami. Pierwszy znak numeru oznacza rodzaj linii:
- 1xx – linie zwykłe. Kursują codziennie przez cały dzień; Linia 100 kursuje wyłącznie w sezonie letnim.
- 2xx to linie zwykłe. Kursują codziennie przez cały dzień; do 29 lutego 2008 zakres ten przeznaczony był dla linii cmentarnych (obecnie Cxx), podmiejskich (obecnie 7xx), specjalnych (obecnie 9xx) i zastępczych (obecnie Z-x i Zxx);
- 3xx – linie zwykłe okresowe. Kursują w dni powszednie w godzinach szczytu lub przez cały dzień z wyłączeniem (dla niektórych linii) wakacji i ferii szkolnych. Linie 300 i 385 jeżdżą jedynie w sezonie letnim (300 w dni wyścigów konnych, 385 w noce piątek/sobota, sobota/niedziela oraz święta);
- 4xx – linie przyspieszone okresowe. Kursują w dni powszednie w godzinach szczytu lub przez cały dzień z wyłączeniem (dla niektórych linii) wakacji i ferii szkolnych. Zatrzymują się jedynie na wybranych przystankach;
- 5xx – linie przyspieszone. Kursują codziennie przez cały dzień. Zatrzymują się jedynie na wybranych przystankach;
- 6xx – zakres wolny Po przeprowadzeniu reformy linii nocnych w nocy z 31 maja na 1 czerwca 2007 numeracja linii nocnych uległa zmianie z 6xx na Nxx;
- 7xx – linie strefowe zwykłe. Kursują codziennie przez cały dzień (przeważnie) między 1. i 2. strefą biletową. Zazwyczaj jedna z pętli usytuowana jest w ważnym węźle przesiadkowym;
- 8xx – linie strefowe okresowe. Kursują w dni powszednie w godzinach szczytu albo przez cały dzień z wyłączeniem (dla niektórych linii) wakacji i ferii szkolnych między 1. i 2. strefą biletową. Najczęściej jedna z pętli usytuowana jest w ważnym węźle przesiadkowym. Linia 800 uruchamiana sezonowo- dowóz do Palmir;
- 9xx – linie uzupełniające, specjalne i dodatkowe. Uruchamiane na specjalne okoliczności (np. linia 900 która dowoziła zainteresowanych na Międzynarodowy Piknik Lotniczy w Góraszce i 921 do Centrum Expo XXI z ronda Daszyńskiego) W latach 1991–1992 w ten sposób były oznaczone linie podmiejskie prywatnych przewoźników obsługujące rejony południowo-zachodniej aglomeracji warszawskiej;
- Cxx – linie cmentarne (nie ma stałych linii w rozkładzie) kursują jedynie w okresie dnia Wszystkich Świętych, zapewniając dojazd do stołecznych nekropolii;
- E-x – linie ekspresowe okresowe. Kursują w dni powszednie, w godzinach szczytu z wyłączeniem (dla niektórych linii) wakacji i ferii szkolnych. Trasy tych linii obejmują bardzo mało przystanków;
- L-x i Lxx – linie podmiejskie lokalne uzupełniające. Kursują tylko między miejscowościami podwarszawskimi, dając możliwość przesiadki na linie strefowe. Nie kursują na terenie Warszawy (z bardzo nielicznymi wyjątkami;
- Nxx – linie nocne. Po przeprowadzeniu reformy linii nocnych w nocy z 31 maja na 1 czerwca 2007 numeracja linii nocnych uległa zmianie (z 6xx na Nxx), powstały też trzy linie obwodowe i jedna lokalna, (które nie przejeżdżają przez Dworzec Centralny), a także nocne linie podmiejskie;
- Z-x i Zxx – linie zastępcze (nie ma stałych linii w rozkładzie) Linie te wprowadzane są na czas remontów oraz utrudnień w ruchu komunikacji miejskiej;
Metro
Warszawa jest do tej pory jedynym polskim miastem posiadającym linie metra. Pierwsza z nich zorientowana jest w osi północ – południe, składa się na nią 21 stacji, a jej długość wynosi ok. 23 km. Linia łączy południowe oraz północne dzielnice Warszawy z centrum miasta. Średni czas przejazdu całej linii to nie całe 40 minut, co sprawia, że jest to najszybsze połączenie między krańcami miasta.
Druga linia biegnie ze wschodu na zachód i również przechodzi przez centrum miasta. W chwili obecnej czynnych jest trzynaście stacji, ale budowane są kolejne. Wg założeń, linia ma liczyć 21 stacji, a jej długość wyniesie 35 km.
Na obu liniach pociągi kursują stosunkowo często, w szczycie nawet co trzy minuty.
Stacje
Każda stacja metra wyposażona jest w bramkę wejściową, którą należy odblokować przy pomocy biletu, karty miejskiej lub specjalnej wejściówki. Obecnie są one dostępne wyłącznie w punktach obsługi pasażera.
Osoby niewidome nie potrzebują biletu na przejazd, jednak jedyną możliwością ominięcia bramek jest skorzystanie z windy.
Zdecydowana większość stacji wyposażona jest w ścieżki prowadzące oraz pola uwagi, a także mapy stworzone dla niewidomych. Niestety mapy te nie zawierają wszystkich potrzebnych informacji, w szczególności na temat tego, jak dostać się na konkretny przystanek komunikacji miejskiej lub wyjść na konkretną ulicę. Prócz tego na poręczach schodów często można znaleźć krótkie informacje brajlowskie na temat sposobu dojścia na peron, zorientowania w kierunkach jazdy pociągów itp.
Perony z reguły są dwukrawędziowe, co oznacza, że pociągi zatrzymują się z obu ich stron. Wzdłuż osi peronów bardzo często zlokalizowane są ławki, tablice informacyjne, słupy i inne elementy utrudniające przejście. Jednak bliżej jednej z krawędzi z reguły znajduje się ścieżka prowadząca, którą bezpiecznie można przejść cały peron wzdłuż.
Uwaga, Idąc ścieżką prowadzącą najprawdopodobniej natkniemy się na mapę dla niewidomych. Jest to pozioma, metalowa tablica o wymiarach pół na pół metra, często umieszczona w bezpośredniej bliskości filaru. Plan oznaczony jest polem uwagi, jednak to pole jest stosunkowo małe.
Przy krawędziach peronu wzdłuż całej długości znajduje się obszar zaznaczony kulkami, a zaraz zanim linia bezpieczeństwa, której nie wolno przekraczać.
Pociągi metra
Metro warszawskie dysponuje trzema typami pociągów. Wszystkie wyposażone są w głosową informację pasażerską, a siedzenia umieszczone są w nich wzdłuż ścian wagonów. Podczas wsiadania należy zachować ostrożność, gdyż pomiędzy peronem a podłogą wagonu występuje kilkucentymetrowa szczelina, a w niektórych przypadkach może również istnieć kilka do kilkunastu centymetrów różnicy wysokości.
Różnic między poszczególnymi typami składów jest kilka. Najstarsze składy serii 81 produkcji rosyjskiej są najgłośniejsze, w nich najczęściej występuje różnica poziomów między podłogą wagonu, a peronem oraz mają naj mniej poręczy, które zlokalizowane są w bezpośredniej bliskości drzwi. Prócz tego system informacji pasażerskiej przez głośniki informuje o następnej stacji jedynie w momencie odjazdu z peronu.
Składy Metropolis produkowane przez Alstom mają dodatkowe poręcze wzdłuż osi wagonów, są nieco cichsze, a informacja o następnej stacji słyszana jest z reguły nieco później, gdy pociąg nabierze sporej prędkości.
Najnowsze pociągi, Siemens Inspiro są najcichszymi składami, którymi dysponuje Warszawa. Prócz tego tylko one obsługują drugą linię metra. Kolejną różnicą jest system informacji pasażerskiej, który ogłasza również stację, do której zbliża się pociąg. Prócz tego tam również zamontowane są poręcze wzdłuż osi wagonu, które jednak na wysokości mniej więcej 90 cm rozgałęziają się tworząc trzy, oddzielne rurki. Ostatnią różnicą jest możliwość przejścia między wagonami w trakcie jazdy.
Kolej
W stolicy istnieje ponad czterdzieści stacji i przystanków kolejowych obsługiwanych przez kilka systemów kolejowych: KM (Koleje Mazowieckie), WKD (Warszawska Kolej Dojazdowa) oraz SKW (Szybka kolej miejska w Warszawie). Dzięki temu, że stworzona została tzw. strefa wspólnego biletu, możliwa jest darmowa podróż osób niewidomych z przewodnikiem na obszarze ograniczonym przystankami: Sulejówek Miłosna, Śródborów, Zalesie Górne, Pruszków, Płochocin, Legionowo Przystanek, Legionowo Piaski, Zagościniec.
Pociągi KM oraz SKW używają tej samej infrastruktury kolejowej, co oznacza, że zatrzymują się na tych samych stacjach. Podczas przesiadania się z pociągów dalekobieżnych warto pamiętać o tym, że większość ruchu podmiejskiego kierowana jest przez stację Warszawa Śródmieście PKP, natomiast zdecydowana większość pociągów Intercity zatrzymuje się na dworcu Warszawa Centralna PKP.
Istnieje możliwość przejścia z jednej stacji na drugą, co opisane jest w artykule na temat dworca Warszawa Centralna PKP. Można również znaleźć kilka pociągów, które zatrzymują się na stacji Warszawa Gdańska PKP, która jednak znajduje się w innym punkcie miasta.
Dodatkowo pociągi w stronę Wołomina przeważnie odjeżdżają ze stacji Warszawa Wileńska PKP. Ostatnio została uruchomiona stacja Warszawa Główna PKP, która obsługuje niektóre połączenia lokalne.
WKD wymaga kilku dodatkowych wyjaśnień. Na początku miała być zintegrowana z infrastrukturą tramwajową, jednak obecnie stanowi osobną infrastrukturę, z której korzystają wyłącznie pociągi Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Jedynym miejscem, w którym można wygodnie przesiąść się z pociągów dalekobieżnych lub podmiejskich innych spółek jest stacja Warszawa Zachodnia PKP.
Istnieje również bezpośrednie przejście na dworcu centralnym, jednak jest ono zarówno dłuższe jak i trudniejsze.
Opis z dnia, 4 stycznia 2022r. Tomasz Bilecki